Van grondwaarden naar huisvesting
‘Wat onze traditionele verpleeghuizen betreft, moeten we niet net doen alsof die het resultaat zijn van een oneindig inzicht. We zijn in de jaren ’60 ziekenhuizen gaan gebruiken om mensen te laten wonen vanwege wijzigingen in het ziekenfondsstelsel. Mensen ‘woonden’ vervolgens op slaapzalen en in algemene ruimten. In de loop van de jaren is er weliswaar de nodige ontwikkeling geweest in dat huisvestingsconcept, maar in de basis is er vanuit klantbehoeften nooit nagedacht over huisvesting voor mensen met een intensieve zorgvraag. De huidige ‘groepswoningen’ refereren nog altijd aan hoe het is begonnen. Vanuit ons adagium dat we het wilden doen zoals we zelf graag behandeld willen worden, hebben we besloten om een volledig alternatief te bedenken voor het traditionele verpleeghuis. Niet proberen dat wat er was te verbeteren, omdat in onze optiek het vertrekpunt dus niet mensgericht was.’
De huisvesting moest in onze overtuiging aansluiten op het eigen leven dat onze klanten altijd al hadden gehad. Samen met Anneke Nijhoff van FAME hebben we een huisvestingsconcept ontwikkeld dat in de basis uitgaat van een eigen woning, dusdanig geclusterd en aangevuld met ontmoetingsruimten dat mensen met een intensieve zorgvraag er veilig kunnen wonen. Dat was tien jaar geleden echt revolutionair en het stuitte aanvankelijk uiteraard op weerstand. Het ging in tegen wat we waren gaan zien als wat ‘goed’ was voor mensen met bijvoorbeeld dementie. We hebben onze interne organisatie, maar ook cliëntenraden en andere betrokken partijen verbonden op onze grondhouding. Waarom is een verpleeghuis een schrikbeeld en hoe zou je het georganiseerd willen zien als je het op jezelf zou betrekken. De partijen zijn gedurende het hele proces nauw betrokken gebleven en we hebben onze begrippen en onze taal aangepast. Weg van de ‘systeemtaal’ en meer in verbinding met de belevingswereld van onze klant en zijn netwerk. Het heeft een woonconcept opgeleverd voor mensen met een intensieve ondersteuningsvraag, waarvan we in ons werkgebied inmiddels op tien locaties ruim 400 woningen hebben gerealiseerd. We hebben op dit moment nog zes locaties met in totaal 300 woningen in ontwikkeling. We hebben de eerste twee projecten sinds 2012 en 2013 operationeel. Eén locatie hebben we in 2003 direct ingezet op basis van VPT met behandeling, vooruitlopend op onze overtuiging dat de AWBZ volledig zou worden afgebouwd. We hebben dus de tijd genomen om te experimenteren en goed te monitoren wat de resultaten zijn. Die zijn heel positief. In de eerste plaats vanuit het perspectief van onze klanten. Het huisvestingsconcept heeft een positieve invloed op het gedrag van mensen. Minder onrust, minder fixatie, minder onbegrepen gedrag. Familie ervaart het op dezelfde manier en de overgang is niet meer een opname, maar een verhuizing naar een nieuwe woning. Daarnaast hebben we de mensen veel meer keuzevrijheid kunnen geven en het netwerk van onze klanten op een andere manier kunnen betrekken.’